Poz Nedir?

Poz, projelerdeki “imalat” veya “iş kalemi” olarak tanımlanabilir. Yaklaşık maliyetlerde, teklif cetvellerinde, hakedişlerde ve teknik şartnamelerde kullanılır. Mal ve hizmet alımı işlerinde de poz terimi kullanılır.

İnşaat işlerinde 3 tip poz bulunmaktadır.

• Rayiç Pozu
• Fiyat Pozu
• Analiz Pozu

Rayiç Pozu

İş kalemini oluşturan işçilik, malzeme ve araç gereçlerin birim değerlerini fiyatları ile birlikte veren kalemlerdir. Düz işçi pozu, çimento pozu, su pozu gibi pozlar, rayiç poza verilebilecek örneklerdir. Bu kalemlerinin birim fiyatları kârsız olur.

Fiyat Pozu

Rayiçlerden oluşan bir analizi bulunmayan pozlara denmektedir. Genellikle, analiz oluşturmanın vakit alacağının düşünüldüğü durumlarda, teknik şartnamede imalata yer vermek adına fiyat pozu oluşturulur. (Zorunlu şartlar dışında, her pozun analizini yapmak tavsiye edilir.)

Analiz Pozu

Bir inşaatta yapılabilecek tüm imalatları kapsayan poz tipleridir. Analiz pozlar rayiçlerden ve alt analizlerden oluşur. İnşaat işlerinde pozların hangi rayiçlerden oluştuğunu gösteren detay tablolara analiz denir. 

İki tip analiz vardır: 

• İnşaat Analizi
• Tesisat Analizi

Poz Numarası

Her poza ait poz numarası vardır. Poz numarası ile, yapılacak imalatlar kodlanmış olur. Kamu kurumları, ihalelerinde karışıklığa meydan vermemek için işçilik ve malzeme kalemlerini bu poz numaraları adı altında tek tek tanımlamışlardır. 

Poz numaralarındaki kodlama sistemi uluslararası kodlama sistemine uygun olarak (11) hane (- -.- - -.- - - -) şeklinde tasarlanmıştır. İlk iki rakam grup kodunu, ortadaki üç rakam rayiç ya da birim fiyat grup kodunu, son dört rakam ise malzeme ya da kapasite listesini ifade etmektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (Yüksek Fen Kurulu) ana grup kodları;

• İnşaat Rayiçleri (10.- - -.- - - -)
• İnşaat Birim Fiyatları (15.- - -.- - - -)
• Mekanik Tesisat Rayiçleri (20.- - -.- - - -)
• Mekanik Tesisat Birim Fiyatları (25.- - -.- - - -)
• Elektrik Tesisat Rayiçleri (30.- - -.- - - -)
• Elektrik Tesisat Birim Fiyatları (35.- - -.- - - -)

Birim Fiyat 

Yapım, hizmet ya da mal alımlarında imalatların ya da malzemelerin bir birimi (m, m² , m³ , adet, kg, ton vb.) için belirlenen fiyata birim fiyat denir. İş kalemi veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının birim fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır. Bulunan bu tutara %25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.

Kamu kurum ve kuruluşları tarafında gerçekleştirilen yapım, hizmet ve mal alımlarında yaklaşık maliyetlerin belirlenmesi için bu fiyatlar belirli resmî kurumlar tarafından yıllık olarak yayınlanır.

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
• Karayolları Genel Müdürlüğü
• İller Bankası Genel Müdürlüğü
• Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
• Vakıflar Genel Müdürlüğü

İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli görüldüğünde pozlar güncellenmekte ve yayınlanan kitaplardaki bazı pozlar kaldırılırılarak yeni pozlar eklenmektedir. Aşağıdaki tabloda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kaldırılan bazı poz numaraları, tanımlar, birim fiyatlar ve son yayınlama yılları bulunmaktadır.